1. Tổng quan
Cúm mùa là bệnh hô hấp do virus cúm (chủ yếu A
và B) gây ra, lây qua giọt bắn. Bệnh xuất hiện hàng năm, thường cao điểm vào
mùa đông-xuân ở Bắc Bán cầu và mùa mưa ở Nam Bán cầu.
2. Chủng virus phổ biến
- Cúm
A:
- A(H1N1)pdm09: Biến thể từ đại
dịch 2009, vẫn lưu hành.
- A(H3N2): Gây bệnh nặng ở
người già và trẻ nhỏ.
- Cúm
B:
- Dòng
Victoria:
Chiếm ưu thế, có trong vaccine.
- Dòng
Yamagata:
Ít được phát hiện từ 2020, có thể loại khỏi vaccine.
- Vaccine 2023–2024:
- Bắc
Bán cầu: Bao gồm A/Victoria/4897/2022 (H1N1), A/Darwin/9/2021 (H3N2),
B/Austria/1359417/2021 (Victoria).
- Vaccine
tứ giá: Thêm B/Phuket/3073/2013 (Yamagata).
3. Tình hình dịch tễ
- Hoạt
động của virus:
- Nhiều
nước Bắc Bán cầu (Mỹ, châu Âu) ghi nhận ca cúm tăng sớm, có thể do miễn dịch
giảm sau các năm giãn cách COVID-19.
- Trẻ
em và người ≥65 tuổi nhập viện nhiều hơn.
- Tỷ
lệ tử vong:
Tập trung ở nhóm nguy cơ cao (người già, có bệnh nền).
4. Triệu chứng và nhóm nguy cơ
- Triệu
chứng điển hình:
Sốt, ho, đau họng, đau cơ, mệt mỏi.
- Biến
chứng:
Viêm phổi, suy đa tạng.
- Nhóm
nguy cơ cao:
- Trẻ
<5 tuổi, người ≥65 tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh tim/phổi/tiểu
đường.
5. Phòng ngừa và điều trị
- Vaccine:
- Hiệu
quả 40–60%, giảm nguy cơ nhập viện.
- Khuyến
cáo tiêm cùng vaccine COVID-19.
- Thuốc
kháng virus:
- Oseltamivir
(Tamiflu), Zanamivir – dùng sớm (trong 48h).
- Chưa
ghi nhận kháng thuốc phổ biến.
- Biện
pháp khác:
Vệ sinh tay, đeo khẩu trang ở nơi đông người.
6. Thách thức
- "Tam
dịch":
Cúm, COVID-19, RSV cùng lưu hành, gây quá tải y tế.
- Chẩn
đoán nhầm:
Triệu chứng cúm và COVID-19 tương tự.
- Tiếp
cận vaccine:
Thiếu công bằng ở nước thu nhập thấp.
7. Khuyến cáo
- Cá
nhân:
Tiêm phòng hàng năm, vệ sinh đường hô hấp.
- Cơ
quan y tế:
- Giám
sát chặt các chủng cúm và đột biến.
- Tăng
cường xét nghiệm phân biệt cúm/COVID-19.
- Toàn
cầu:
Hỗ trợ vaccine cho nước nghèo, nghiên cứu vaccine phổ rộng.
Kết luận
Cúm mùa vẫn là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, đặc
biệt khi kết hợp với COVID-19. Tiêm phòng, giám sát dịch tễ và điều trị sớm là
chìa khóa kiểm soát bệnh. Thông tin có thể cập nhật theo báo cáo mới từ WHO và
CDC.